Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczą zarówno pracodawcy, jak i pracowników. Ich naruszenie wiąże się z konsekwencjami, które ostatecznie zależą nie tylko od rodzaju samego zaniedbania, ale również zajmowanego stanowiska. BHP dotyczy wszystkich firm i przedsiębiorstw, niezależnie od ich rozmiarów. Obowiązujące zasady mają na celu ochronę zdrowia, mienia, a nawet życia przed różnego rodzaju zagrożeniami. Jakie mogą być skutki ich nieprzestrzegania?
Konsekwencje dla pracodawcy
Na początku warto zaznaczyć, że to na pracodawcy ciąży obowiązek zapewnienia warunków pracy zgodnych z zasadami BHP oraz ich przestrzeganie. W razie złamania obowiązujących zasad, konsekwencje mogą mieć różny charakter.
• Odpowiedzialność wykroczeniowa.
• Odpowiedzialność karna.
• Odpowiedzialność cywilna.
W pierwszym przypadku mowa o sytuacjach gdy pracodawca lub reprezentująca go osoba popełnia wykroczenia przeciwko prawom pracownika, zapisanych w art. 283 kodeksu pracy. Są to sytuacje gdy nie przestrzega się przepisów BHP, gdy dochodzi do niewywiązywania się z obowiązków dotyczących zasad BHP w miejscu pracy oraz w razie niewykonywania terminowo nakazów ze strony inspektora pracy. Odpowiedzialność wykroczeniowa dotyczy także sytuacji gdy pracodawca utrudnia działania PIP-u, nie udziela potrzebnych informacji oraz zatrudnia dziecko, które nie ukończyło 16 roku życia, bez zgody inspektora pracy. We wszystkich wymienionych wyżej przypadkach kara ma postać grzywny. Na jej wysokość wpływa m.in. to czy pracodawca był wcześniej karany za naruszenia.
Nieprzestrzeganie BHP może skutkować też odpowiedzialnością karną. Dotyczy ona pracodawcy jeśli nie zawiadomi w terminie odpowiedniego organu o wypadku lub chorobie zawodowej, a także nie przygotuje wymaganej dokumentacji w tej sprawie. Kara ograniczenia wolności może zostać zamieniona również na grzywnę.
Pracodawca może zostać pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej jeśli świadczenia, które otrzymał pracownik w związku z wypadkiem w miejscu pracy lub chorobą zawodową nie wyrównują w pełni faktycznych następstw.
Konsekwencje dla pracownika
Pracownik również podlega różnym rodzajom odpowiedzialności. O jakich dokładnie mowa?
• Odpowiedzialność porządkowa.
• Odpowiedzialność materialna.
• Odpowiedzialność cywilna.
W pierwszym przypadku mamy do czynienia z sytuacjami gdy zatrudniony nie przestrzegał zasad BHP, organizacji pracy oraz sposobów związanych z potwierdzaniem swojej obecności lub nieobecności w miejscu pracy. Dodatkowo, pracownik może zostać pociągnięty do odpowiedzialności porządkowej jeśli nie przestrzegał przepisów ppoż., zjawił się w pracy nietrzeźwy, spożywał alkohol w miejscu wykonywania obowiązków lub opuścił swoje stanowisko bez wyjaśnienia. Naniesione kary mogą mieć zarówno charakter upomnienia, nagany oraz pieniężny.
Pracownik może zostać pociągnięty do odpowiedzialności materialnej jeśli wskutek złego wykonywania swoich obowiązków wyrządził szkody pracodawcy. W tym przypadku, pojawia się konieczność odszkodowania, która jednak nie może przekroczyć wysokości trzymiesięcznej pensji. Jeśli działanie było umyślne, pracownik płaci odszkodowanie w pełnej wysokości. W sytuacji uszkodzenia powierzonego mienia, które miało zostać zwrócone, zatrudniony również płaci odszkodowanie w pełnej wysokości, a oprócz tego równowartość utraconych korzyści.
Pociągnięcie do odpowiedzialności cywilnej może nastąpić w sytuacji gdy obie strony prowadzą między sobą spór, który nie został uregulowany przez kodeks pracy, a dotyczą go przepisy prawa cywilnego.